Techniki sterowania ludźmi

Techniki sterowania ludźmi, czyli wpływania na ich świadomość i zachowanie (Cz.1)

Sterowanie społeczne jest wywieraniem pożądanego wpływu na dane zjawisko społeczne, w tym przypadku - na ludzkie zachowania i świadomość, zmierzające do osiągnięcia określonego celu.
Czy zdajemy sobie jednak wszyscy sprawę z tego, że mimo czasem dużej swobody osobistej, wtłoczeni jesteśmy w ramy odgórnie narzuconych zasad i norm koniecznych do poprawnego funkcjonowania w społeczności?

Przypomnijmy, że już w procesie naszej wczesnej socjalizacji (wychowania) nabieraliśmy przekonania, że musimy liczyć się z naszym otoczeniem, tj. rodzicami, rodzeństwem i resztą naszej rodziny. Później dowiadywaliśmy się, że zachowania te obowiązują także w odniesieniu do lokalnej społeczności czy w ogóle całego społeczeństwa.
Wynika z tego, że bycie członkiem społeczności jest równoznaczne z faktem bycia sterowanym, czyli nakłanianiem do dostosowania się do odgórnie narzuconych reguł i praw. Wykroczenie poza kanon obowiązujących w naszym otoczeniu norm zwykle oznacza dotkliwe sankcje.

Sterowanie przybiera różne formy. W zależności od stopnia naruszenia przez nie naszej podmiotowości możemy wyróżnić:

perswazję -- manipulację -- przymus -- przemoc

O perswazji, jako metodzie polegającej na tłumaczeniu, przekonywaniu ludzi do zaakceptowania, np. poglądu, co do którego nie mają oni jasnego zdania, jedynie wspomnę.
Perswazja nie jest niczym złym, czasem bywa nawet obowiązkiem, np. rodzice a dzieci. Kładziony jest w niej nacisk na wyjaśnianie i argumentowanie potwierdzające słuszność prezentowanego stanowiska. Jest formą przekonywania kogoś do danego poglądu lub działania, dającą danej osobie możliwość wyboru i czas na zastanowienie się. Jest próbą przekonania, zaproponowania komuś zmiany jego sposobu myślenia w określonej sprawie, popartego trafnymi i adekwatnymi przykładami argumentacji, a nie narzucania komuś czegokolwiek.

Ze względu na cele wyróżnia się:

perswazję przekonującą, gdy chcemy dowieść komuś słuszności bądź prawdziwości czegoś

perswazję nakłaniającą (propaganda), gdy celem naszym staje się pozyskanie dla idei, doktryny jak największej liczby zwolenników

perswazja pobudzająca (agitacja), gdy chcemy zjednać odbiorcę dla jakiegoś poglądu lub sprawy.

Czasem ten rodzaj perswazji przybiera charakter ukryty i w tym momencie zaciera się granica między perswazją a manipulacją. Dzieje się tak wówczas, gdy opinie czy poglądy jakiejś grupy interesu politycznego przedstawia się jako prawdę o rzeczywistości, na dodatek niby tak oczywistą, że tylko głupcy nie są zdolni jej pojąć. Tu celowo używa się niezrozumiałych dla odbiorcy wyrażeń, by podnieść wrażenie naukowości poglądu dającego gwarancję jakości.
(Cdn.)[/list]

Post został pochwalony 0 razy

Ostatnio zmieniony przez Zet dnia Pią 14:18, 22 Sie 2014, w całości zmieniany 2 razy

Techniki sterowania ludźmi, czyli wpływania na ich świadomość i zachowanie (Cz. 2)

Przejdźmy teraz do manipulacji, która jest specyficznym rodzajem sterowania ludźmi. W działaniu tym prawdziwe cele, a często także sam fakt sterowania, są przed odbiorcami ukryte. Inspiruje się ludzi do działania w sposób niejawny, by umocnić ich w przeświadczeniu, że działają niezależnie i samodzielnie. Zazwyczaj poddani manipulacji nie są świadomi także środków, przy użyciu których manipulator wywiera na nich wpływ.
Dzisiaj manipulacja jest najpowszechniejszym i zarazem najskuteczniejszym narzędziem oddziaływania na opinię publiczną, wykorzystywanym np. w walkach o władzę.

Przez manipulację rozumieć więc należy kształtowanie poglądów, postaw, zachowań lub emocji bez wiedzy i woli człowieka. To metoda zakamuflowanego wpływania na świadomość i zachowania osób i grup społecznych dla realizacji założonych przez nadawcę celów. Chodzi więc o to, by „mieć kogoś w garści” i móc nim sterować i panować nad jego poczynaniami; mówiąc wprost – by go oszukać. Dzisiaj to słowo ma bezwzględnie pejoratywny wydźwięk, gdyż oznacza działanie destrukcyjne.

Bo któż będzie zadowolony z tego, że manipulator „włamał się” do jego umysłu, by podrzucić mu własne pomysły lub opinie w taki sposób, aby ofiara pomyślała, że to ona samodzielnie je wymyśliła?
Nikt nie lubi być narzędziem w rękach prawdziwego sprawcy, zwłaszcza że tak trudno rozpoznać, iż się jest ‘zmanipulowanym’. Przez to, że jesteśmy nieświadomi manipulowania nami, można nam, tj. jednostkom lub społeczności wyrządzić wielką i nieodwracalną krzywdę.

Stąd już tylko krok do tzw. „Makiawelizmu społecznego”, tj. formy praktyki społecznej zakładającej z reguły stosowanie kłamstwa, oszustwa, podstępu, obietnic bez pokrycia oraz odrzucania wszelkich skrupułów moralnych, byle tylko osiągnąć swój zamierzony cel.

Wśród technik, jakie wykorzystują manipulatorzy dla osiągnięcia celu, są m.in. :

- ograniczanie dostępu do informacji (często o charakterze publicznym)

- ograniczanie możliwości wypowiadania się i decydowania

- ograniczanie możliwości działania

- narzucanie odbioru informacji, których ludzie sobie nie życzą

Chociaż techniki te występować mogą w różnych postaciach, to większość z nich daje się zakwalifikować do jednej z sześciu kategorii. Oto dwie z nich:

1. Często manipulatorzy eksploatują następującą formę komunikacyjną: zrób to, żeby mi się odwdzięczyć. Oparta jest ona na regule wzajemności, czyli na prostym, rozpowszechnionym i akceptowanym mechanizmie rewanżu. Konieczność rewanżu jest rzeczą oczywistą i nikomu nie trzeba tłumaczyć, że tak wypada.
Problem w tym, że ta słuszna i sprawiedliwa reguła może zostać wykorzystana do własnych celów manipulatora, który jest pewien, że po obdarzeniu nas czymkolwiek (np. gratisowym piwem i kiełbaskami na imprezie) zrobimy to, czego od nas oczekuje... Bo tak po prostu wypada.
Łatwiej jest w ogóle nie wchodzić w transakcję opartą na tej regule niż wszedłszy w nią złamać później zasadę w niej obowiązującą i narazić się na przytyki innych członków społeczności.

2. Manipulator powiada: zrób to, bo wszyscy tak robią. Ta formuła oparta jest na regule zakładającej, że słuszne jest to, co za słuszne uważa większość społeczności. To zachęta do upodobnienia się do reszty społeczności, nie wychylania się z grupy ze swoimi odmiennymi ocenami czy poglądami i dostosowanie się do otoczenia. Z kolei to rozumowanie oparte jest na regule społecznego dowodu słuszności.

W praktyce oznacza to, że przy podejmowaniu decyzji nie kierujemy się własną oceną, lecz tym, jak daną sytuację oceniają inni, a mówiąc dokładnie – jak nam się wydaje, że ją oceniają.
Manipulator może to wykorzystać i zasugerować ci, byś przyjął sposób działania jakiejś grupy, którego w innych okolicznościach nie podzieliłbyś.

Może to pobieżne i wyrywkowe przybliżenie mechanizmów działania manipulacji pozwoli nam kiedyś uniknąć roli bezwiednego narzędzia w ręku manipulatora?

[Powyższe dwa posty opracowano na podstawie pracy magisterskiej Agaty Reut, Tajniki sterowania ludźmi przez media. Poznań: WSUS, 2007]

Więcej zob.: [link widoczny dla zalogowanych] ;
[link widoczny dla zalogowanych] .

Post został pochwalony 0 razy

Ostatnio zmieniony przez Zet dnia Nie 5:55, 24 Sie 2014, w całości zmieniany 2 razy

Każdy z nas powinien zdawać sobie sprawę, że działanie dowolnego medium (radia, tv, gazety czy portalu/strony internetowej) jest dzisiaj zamierzone i nastawione na realizowanie założonych sobie celów. Wszystkie informacje docierające do nas tymi drogami mają za zadanie wywarcie na odbiorcach określonego wpływu i wrażenia.

Nawet periodyk lokalny czy danej organizacji nie może sobie pozwolić na istnienie tylko po to, żeby istnieć. Zysk, jaki czerpany jest z jego obecności w środowisku rozkłada się z jednej strony na społeczność, do której jest adresowany, z drugiej – na wydawcę (organizację, władzę). Zaznaczmy jednak, że w tym przypadku nie chodzi o korzyści materialne, lecz o zysk innego rodzaju jakim może być, np. społeczna wartość otrzymywanej informacji w budowaniu postaw obywatelskich czy korzyści z oddziaływania na świadomość grupy czytelników, a więc na praktyczne ich postępowanie ważne dla władzy. Słowa są bowiem także aktami sprawczymi, tj. kształtują i kreują rzeczywistość równie mocno jak konkretne czyny.

Każdy, kto przedstawia opinii publicznej jakąkolwiek informację posługuje się silnym narzędziem, jakim jest słowo oraz że niewłaściwe jego użycie może spowodować nieraz daleko idące konsekwencje.

Jeżeli w tym kontekście będziemy mówić o technikach manipulacyjnych, to trzeba też zaznaczyć, że nie są one skierowane wyłącznie na odbiorców, czytelników. Wiemy przecież, że także osoby związane z danym medium (redaktorzy) mogą być poddawane pewnym presjom, które szczególnie zagrażają niezależności (obiektywizmowi) medium, gdy pochodzą od ich właścicieli. Oczywiście, „szef ma zawsze rację”. Ale nie zawsze te racje zespół piszących jest w stanie udźwignąć i przyjąć je za jedyny słuszny punkt widzenia, co więcej – przekazać czytelnikowi w narzuconej przez właściciela formie czy wyborze wiadomości lub fotografii.

Bezsprzecznie jednak to media są stroną, która –jeśli już ma taki cel- to dąży do prezentowania społeczeństwu czy danej społeczności (np. działkowców) swojego punktu widzenia i swojej prawdy. Aby skutecznie ten cel realizować właściciel mediów jest skłonny manipulować swoimi współpracownikami.
Ten mało przyjazny obraz środków masowego przekazu jest jednak tylko jedną stroną przysłowiowego medalu. Ale tu akurat o tej drugiej, pozytywnej stronie ze swą różnorodnością funkcji informacyjnej, społecznie korzystnej nie mówimy, bo inny jest cel tego postu.

Tu chodzi o scharakteryzowanie manipulacji, tj. takiego prezentowanie informacji, gdy nie ujawniając intencji ktoś stara się namówić innych do pewnych zachowań bądź określonej interpretacji przedstawionych wydarzeń lub spraw, w tym przypadku medium stara się zwrócić uwagę czytelnika. Już sam wybór jednych, a pomijanie innych informacji przekazywanych przez medium jest przejawem dążenia do sterowania ludźmi, ich świadomością i zachowaniami.
Oczywiście, nikt nam przez takie działanie nie narzuca sposobu myślenia, ale wystarczy, że zasugeruje, o czym mamy myśleć. Widać z tego, że istota oddziaływania i wpływania jest subtelna i delikatna, a przez to skuteczna.

Bez względu na to, jak postrzegamy media, to niepodważalnym jest fakt, że wywierają one na nas rzeczywisty wpływ. Warto mieć tego świadomość czytając czy to któreś związkowe wydawnictwo ciągłe, czy też stronę internetową organizacji lub stowarzyszenia, czy może jej forum dyskusyjne. W przypadku zwłaszcza tego ostatniego środka komunikacji społecznej ty też masz pełną swobodę oddziaływania na innych właśnie zamieszczając posty. Wyłącznie od ciebie zależy więc, czy z tej możliwości skorzystasz.

[Opracowano na podstawie pracy magisterskiej Agaty Reut, Tajniki sterowania ludźmi przez media. Poznań: WSUS, 2007]

Post został pochwalony 0 razy